1.METRİK ÖLÇÜ BİRİMİ Günümüzde dünya devletleri arasında uzunlukların ölçülmesinde iki sistem kullanılmaktadır. Metrik Ölçü Sistemi ve İnç Ölçü Sistemi. Ülkemizde büyük çoğunlukla metrik sistem kullanılmaktadır. Boru tesisatında inç sistemi kullanılmaktadır. 22 Haziran 1799 yılında Fransa’ da toplanan uluslararası bir komisyon platinden metalinden yapılmış uzunluk ölçü birimi metre ve ağırlık ölçü birimi olarak kilogram’ ı kabul edilmiştir. Daha sonraki yıllarda dünya devletlerinin çoğunluğu metre ve kilogram sistemini kabul ederek kullanmaya başlamıştır. Metrenin (m) alt katları: Desimetre (dm), santimetre (cm) ve milimetre (mm)’ dir. Makine yapımında milimetre kullanır. Çok hassas işlerde mikron (µ) kullanılır. 1 mikron 1/1000 mm’ dir. 1 m=10 dm 1 m=100 cm 1 m=1000 mm 1 dm=0.1 m 1 cm=0.01 m 1 mm=0.001 m ‘ dir. 1 mm=1000µ Metrenin (m) üst katları: Dekametre (dam), hektometre (hm) ve kilometre (km)’ dir. 1 dam=10 m 1 hm=100 m 1 km=1000 m 1 m=0.1 dm 1m=0.01 hm Uzunluk ölçü birimleri, alt katlarına çevrilirken her basamakta 10 ile çarpılır. Üst katlarına çevrilirken de her basamakta 10 ile bölünür. Hangi işi yaparsa yapsın bir teknik elemanın metrik ölçme birim çevirmelerini iyi bilmesi gerekir.2.İNÇ (Inch) ÖLÇÜ BİRİMİ Uzunluk ölçmede Metrik uzunluk ölçü sisteminin dışında İngiliz-Amerikan uzunluk ölçü birimi olarak Inch (İnç) kullanılmaktadır. İşareti (") şeklindedir. Bu sistem insan vücuduna dayanmaktadır. 1inç(1") bir baş parmağın ucundan eklem yerine olan uzunluğu kadardır ve 25.4 mm - 2.54 cm’ dir. Bu sistemde ağırlık birimi pound’ dur. 1 pound=453 gram’ dır. Hacim ölçüsü galon’ dur.1 galon=4.54 litre’ dir. 1 Parmak (Inch) =2.54 cm - 25.4 mm 1 Ayak (Foot)=30.48 cm - 304.8 mm 1 Yarda (Yard)=91.44 cm - 914,4 mmm3.İNÇ ÖLÇÜ BİRİMİNİN TEKNİK RESİM’ de KULLANIMI İnç ölçüler teknik resimde iki türlü gösterilir. Birincisi ve en çok kullanılanı ondalıklı sayı şeklinde gösterilir. Ölçünün inç olduğunu anlamak için sağ üst tarafına ꞋꞋ işareti yerleştirilir. 30.15" örneğinde olduğu gibi. Şekil 1’ de inç ölçü sisteminde ondalıklı ölçülendirme görülmektedir. Şekil 1:İnç sisteminde ondalıklı ölçülendirme İkincisi kesirli sayı şeklinde gösterilmesidir. 1", 1/2", 2 1/2" gibi örnek verilebilir. Ölçünün inç olduğunu anlamak sağ üst tarafına ꞋꞋ işareti yerleştirilir. Şekil 2’ de inç ölçü sisteminde kesirli ölçülendirme görülmektedir. AutoCAD ve SolidWorks gibi çizim programlarında yapılan ayarlarla bu ölçülendirme otomatik yapılmaktadır. Şekil 2:Kesirli inç sisteminde ölçülendirme4. İNÇ ÖLÇÜLERİNİN METRİK SİSTEME ÇEVRİLMESİ İnç ölçülerini metrik birimindeki ölçülere çevirmek için aşağıdaki işlemler yapılır: 1. Tam sayılı inç ölçüleri bileşik kesre dönüştürülür. Örnek 4 3/4" tam sayılı kesir (4x4+3)/4 şeklinde yazılır. Yapılan işlem sonucunda 19/4 bileşik kesri bulunur. 2. Metrik sistem den cm’ ye çevrilecekse bileşik kesir 2.54 ile çarpılır. Mm’ ye çevrilecekse 25.4 ile çarpılır. (19x2.54)/4= 48.26/4=12.065 cm bulunur. (19x25.4)/4=482.6/4=120.65 mm bulunur. 3. İnç ölçüsü 2/3" şeklinde basit kesir ise 2x25.4/3 şeklinde yazılır ve işlem yapılır. 50.8/3=16.933 mm bulunur. 4. İnç ölçüsü 34.65" şeklinde ondalıklı sayı ise 2.54 sayısıyla çarpılırsa cm’ ye, 25.4 sayısıyla çarpılırsa mm’ ye çevrilir. 34.65x2.54=88.011 cm bulunur 34.65x25.4=880.11 mm bulunur.5.METRİK ÖLÇÜLERİNİN ONDALIKLI İNÇ BİRİMİNE ÇEVRİLMESİ 1cm=0.3937inç’ tir. Bir cm cinsinden ölçü 0.3937 sayısıyla çarpılırsa inç ölçüsü bulunmuş olur. Örnek 22 cm kaç inç’ tir. 22x0.3937=8.6614 inç’ tir. 1mm=0.03937 inç’ tir. Bir mm cinsinden ölçü 0.03937 sayısıyla çarpılırsa inç ölçüsü bulunmuş olur. Örnek 2250 mm kaç inç’ tir. 2250x0.03937=88.5825 inç’ tir.
6.METRİK ÖLÇÜLERİNİN KESİRLİ İNÇ BİRİMİNE ÇEVRİLMESİ Metrik bir ölçünün İnç biriminde kesirli olarak gösterilmesi için aşağıdaki işlemler yapılır: 1. Metrik ölçü mm ise 25.4’ e, metrik ölçü cm ise 2.54’ e bölünür. 2. Örnek olarak 80 mm’ yi kesirli İnç birimine dönüştürelim. Böleni virgülden kurtarmak için bölünene bir 0 (Sıfır) ilave edilir. 80 sayısı 25.4’ e bölünür. Bölüm 3, kalan 38 ve bölen 254 olur (Şekil 3). 3.Bölüm tam kısma yazılır. Kalan paya, bölen paydaya yazılır(Şekil 4). Pay ve payda kendi aralarında aynı sayıya bölünerek sadeleştirilir. Sonuç 3 tam 19/127 inç olur (Şekil 5). Şekil 3:Bölme işlemi Şekil 4:Kesirli yazılış Şekil 5