GEOMETRİK CİSİMLERİN ÖLÇÜLERİ-2
1. TABANI ÇOKGEN OLAN PRİZMALARIN ÖLÇÜLERİ
Genel olarak tabanı çokgen olan dik prizmaların ölçülendirilmesi için birisi taban olmak üzere iki görünüş gerekir. Bu görünüşlerden birincisi ön görünüş olmakla birlikte diğeri üst görüşte olabilir, yan görünüşte olabilir. Ön görünüşte yükseklik ve uzunluk, diğer görünüşlerde genişlik (derinlik) ölçüleri verilir.
Şekil 1’ de tabanı ikizkenar yamuk (trapez) olan dik prizmanın görünüşleri görülmektedir. Parça simetrik olduğundan üst görünüşün tam ortasından simetri ekseni çizilir.
Şekil 1:Tabanı trapez (ikizkenar yamuk) olan dik prizma Şekil 2’ de tabanı altıgen olan dik prizmanın görünüşleri görülmektedir. Parça simetrik olduğundan görünüşlerin tam ortasından simetri ekseni çizilir. Taban altıgen olduğundan önce üst görünüş çizilmelidir. Çapı 100 mm olan dairenin içine altıgen çizilir. Ön ve yan görünüş taşınarak çizilir. Yan görünüş çizilmese de olur. Hemen şunu hatırlatalım montaj resimlerinde tüm görünüşlerin çizilmesi gerekebilir. Üst görünüşdeki 100 ölçüsü köşegen ölçüsü, 86.6 ölçüsü anahtar ağzı ölçüsüdür.
Şekil 2:Altıgen prizma ve görünüşleri 2. DİK PİRAMİDİN ÖLÇÜLERİ
Tabanı çokgen olup yan ayrıtları bir tepe noktasında birleşen geometrik cisimlere piramit denir. Şekil 3’ de tabanı dikdörtgen olan dik piramit ve üç görünüşü görülmektedir. Ön görünüş de yükseklik, üst görünüş de tabanın uzunluğu ve genişlik ölçüleri verilir. Dik piramidi ifade etmek ve ölçülendirmek için ön ve üst görünüş yeterlidir (Şekil 4). Kare prizmalar da olduğu gibi piramidin tabanı kare olursa ön görünüş yeterli olur.
Şekil 3:Dik piramit ve görünüşleri Şekil 4:İki görünüş Şekil 5’ de kesik piramit ve görünüşleri görülmektedir. Kesik piramitte iki yükseklik vardır. Birincisi piramidin tepe yüksekliği (180), ikincisi kesik kısmın yüksekliğidir (95). Kesik kısmın yüksekliği (95) verildiğinde, piramidin kesik kısmının ölçüleri kendiliğinden meydana gelir.
Şekil 5:Kesik piramit ve üç görünüşü Şekil 6:İki görünüş Şekil 6’ da görüldüğü gibi kesik piramit ön ve üst görünüşlerle ifade edilir. Yan görünüşe ihtiyaç yoktur. Daha öncede belirtildiği gibi ön görünüş de yükseklik ve uzunluk, üst görünüş de genişlik değeri verilir.
3. DİK KONİNİN ÖLÇÜLERİ
Tabanı daire veya elips olup yan ayrıtları bir tepe noktasında birleşen geometrik cisimlere koni denir. Şekil 7’ de tabanı daire olan dik koni ve iki görünüşü görülmektedir. Koninin ön görünüşün de yükseklik, üst görünüşünde ölçünün önüne çap işareti konulduğundan tabanın uzunluğu ve genişliği tek ölçüde belirtilmiş olur.
Dik koniyi ifade etmek ve ölçülendirmek için ön ve üst görünüş yeterlidir (Şekil 7). Taban ölçüsünün önüne çap işareti konularak, koni tek görünüşle de ifade edilebilir (Şekil 8). Yanlış anlamaya sebep olmasın diye fazla tercih edilmez.
Şekil 7:Koni ve görünüşleri Şekil 8:Tek görünüş Şekil 9’ da kesik koni ve görünüşleri görülmektedir. Kesik konide iki yükseklik vardır. Birincisi koninin tepe yüksekliği (200), ikincisi kesik kısmın yüksekliğidir (100). Kesik kısmın yüksekliği (100) verildiğinde, koninin kesik kısmının ölçüleri kendiliğinden meydana gelir. İstenilirse ölçülendirilir.
Şekil 9:Kesik koni ve görünüşleri Şekil 10:Tek görünüş Kesik dik koniyi ifade etmek ve ölçülendirmek için ön ve üst görünüş yeterlidir (Şekil 9). Alt ve üst taban ölçülerinin önüne çap işareti konularak, kesik koni tek görünüşle de ifade edilebilir (Şekil 10). Yanlış anlamaya sebep olmasın diye fazla tercih edilmez.
4. KÜRENİN ÖLÇÜLERİ
Uzayda, tüm noktaları bir merkeze göre aynı uzaklıkta olan geometrik cisme küre denir. Makinaların kumanda kollarının başlarında çok kullanılır. Futbol topuna benzer. Şekil 11’ de küre ve görünüşleri görülmektedir. Kürenin tüm görünüşleri daire şeklindedir. Bundan dolayı tek görünüş yeterlidir (Şekil 12). Ölçülendirmede ölçünün önüne çap işaretiyle beraber küre yazısı yazılır.
Şekil 11:Küre ve görünüşleri Şekil 12:Tek görünüş Şekil 13’ de bir küre uygulaması görülmektedir. Şekil 14’ de küre parçasının görünüşleri ve ölçülendirilmesi görülmektedir. Küre parçası ölçülendirilirken yarıçap işareti R harfinden önce küre yazısı yazılır.
Şekil 13:Küre uygulaması Şekil 14:Küre parçası görünüşleri
Genel olarak tabanı çokgen olan dik prizmaların ölçülendirilmesi için birisi taban olmak üzere iki görünüş gerekir. Bu görünüşlerden birincisi ön görünüş olmakla birlikte diğeri üst görüşte olabilir, yan görünüşte olabilir. Ön görünüşte yükseklik ve uzunluk, diğer görünüşlerde genişlik (derinlik) ölçüleri verilir.
Şekil 1’ de tabanı ikizkenar yamuk (trapez) olan dik prizmanın görünüşleri görülmektedir. Parça simetrik olduğundan üst görünüşün tam ortasından simetri ekseni çizilir.
Şekil 1:Tabanı trapez (ikizkenar yamuk) olan dik prizma Şekil 2’ de tabanı altıgen olan dik prizmanın görünüşleri görülmektedir. Parça simetrik olduğundan görünüşlerin tam ortasından simetri ekseni çizilir. Taban altıgen olduğundan önce üst görünüş çizilmelidir. Çapı 100 mm olan dairenin içine altıgen çizilir. Ön ve yan görünüş taşınarak çizilir. Yan görünüş çizilmese de olur. Hemen şunu hatırlatalım montaj resimlerinde tüm görünüşlerin çizilmesi gerekebilir. Üst görünüşdeki 100 ölçüsü köşegen ölçüsü, 86.6 ölçüsü anahtar ağzı ölçüsüdür.
Şekil 2:Altıgen prizma ve görünüşleri 2. DİK PİRAMİDİN ÖLÇÜLERİ
Tabanı çokgen olup yan ayrıtları bir tepe noktasında birleşen geometrik cisimlere piramit denir. Şekil 3’ de tabanı dikdörtgen olan dik piramit ve üç görünüşü görülmektedir. Ön görünüş de yükseklik, üst görünüş de tabanın uzunluğu ve genişlik ölçüleri verilir. Dik piramidi ifade etmek ve ölçülendirmek için ön ve üst görünüş yeterlidir (Şekil 4). Kare prizmalar da olduğu gibi piramidin tabanı kare olursa ön görünüş yeterli olur.
Şekil 3:Dik piramit ve görünüşleri Şekil 4:İki görünüş Şekil 5’ de kesik piramit ve görünüşleri görülmektedir. Kesik piramitte iki yükseklik vardır. Birincisi piramidin tepe yüksekliği (180), ikincisi kesik kısmın yüksekliğidir (95). Kesik kısmın yüksekliği (95) verildiğinde, piramidin kesik kısmının ölçüleri kendiliğinden meydana gelir.
Şekil 5:Kesik piramit ve üç görünüşü Şekil 6:İki görünüş Şekil 6’ da görüldüğü gibi kesik piramit ön ve üst görünüşlerle ifade edilir. Yan görünüşe ihtiyaç yoktur. Daha öncede belirtildiği gibi ön görünüş de yükseklik ve uzunluk, üst görünüş de genişlik değeri verilir.
3. DİK KONİNİN ÖLÇÜLERİ
Tabanı daire veya elips olup yan ayrıtları bir tepe noktasında birleşen geometrik cisimlere koni denir. Şekil 7’ de tabanı daire olan dik koni ve iki görünüşü görülmektedir. Koninin ön görünüşün de yükseklik, üst görünüşünde ölçünün önüne çap işareti konulduğundan tabanın uzunluğu ve genişliği tek ölçüde belirtilmiş olur.
Dik koniyi ifade etmek ve ölçülendirmek için ön ve üst görünüş yeterlidir (Şekil 7). Taban ölçüsünün önüne çap işareti konularak, koni tek görünüşle de ifade edilebilir (Şekil 8). Yanlış anlamaya sebep olmasın diye fazla tercih edilmez.
Şekil 7:Koni ve görünüşleri Şekil 8:Tek görünüş Şekil 9’ da kesik koni ve görünüşleri görülmektedir. Kesik konide iki yükseklik vardır. Birincisi koninin tepe yüksekliği (200), ikincisi kesik kısmın yüksekliğidir (100). Kesik kısmın yüksekliği (100) verildiğinde, koninin kesik kısmının ölçüleri kendiliğinden meydana gelir. İstenilirse ölçülendirilir.
Şekil 9:Kesik koni ve görünüşleri Şekil 10:Tek görünüş Kesik dik koniyi ifade etmek ve ölçülendirmek için ön ve üst görünüş yeterlidir (Şekil 9). Alt ve üst taban ölçülerinin önüne çap işareti konularak, kesik koni tek görünüşle de ifade edilebilir (Şekil 10). Yanlış anlamaya sebep olmasın diye fazla tercih edilmez.
4. KÜRENİN ÖLÇÜLERİ
Uzayda, tüm noktaları bir merkeze göre aynı uzaklıkta olan geometrik cisme küre denir. Makinaların kumanda kollarının başlarında çok kullanılır. Futbol topuna benzer. Şekil 11’ de küre ve görünüşleri görülmektedir. Kürenin tüm görünüşleri daire şeklindedir. Bundan dolayı tek görünüş yeterlidir (Şekil 12). Ölçülendirmede ölçünün önüne çap işaretiyle beraber küre yazısı yazılır.
Şekil 11:Küre ve görünüşleri Şekil 12:Tek görünüş Şekil 13’ de bir küre uygulaması görülmektedir. Şekil 14’ de küre parçasının görünüşleri ve ölçülendirilmesi görülmektedir. Küre parçası ölçülendirilirken yarıçap işareti R harfinden önce küre yazısı yazılır.
Şekil 13:Küre uygulaması Şekil 14:Küre parçası görünüşleri
SPONSORLAR
