1. BİR DAİREYE DIŞINDAKİ BİR NOKTADAN TEĞET DOĞRU ÇİZMEK
  Teğet objelerin çizimleri makine çiziminde çok önemli bir yer tutar. Makine çizimi yapan teknik ressamlar bu konuyu çok iyi bilmeleri gerekir. Teğet çizimleri bazen ayrıntılara girilerek hassas bir şekilde çizilir. Genellikle pratik olarak cetvel veya gönyeler hizalanarak çizilir. Pergelle, bir daireye dışındaki bir noktadan teğet bir doğru çizmek için aşağıdaki işlem sırası kullanılır:
  1. Daire ve dışındaki nokta oluşturulur. Dairenin merkezi O noktası ile dışındaki A noktası bir doğruyla birleştirilir (Şekil 1).
  2. OA doğrusunun orta noktası bulunur. Pergel OA doğrusunun yarısından bir miktar fazla açılır. O ve A noktaları merkez alınarak birbirini kesen R yarıçaplı yaylar çizilerek C noktası bulunur (Şekil 2).

 
          Şekil 1:Daire ve dışındaki nokta                         Şekil 2:Orta noktayı bulma

  3. C noktası merkez alınarak O ve A noktalarından geçen R1 yarıçaplı daire çizilerek D noktası bulunur. OD doğrusu çizilir. D noktası doğrunun geçeceği teğet noktadır (Şekil 3).
  4. D ve A noktalarından geçen teğet doğru çizilir. OD doğrusu teğet doğruya diktir (Şekil 4).

 
    Şekil 3:Teğet noktasının bulunması                  Şekil 4:Teğet doğru çizimi

  2. BİR DAİREYE ÜZERİNDEKİ BİR NOKTADAN TEĞET DOĞRU ÇİZMEK
  Pergelle, bir daireye üzerindeki bir noktadan teğet bir doğru çizmek için aşağıdaki işlem sırası kullanılır:
  1. Daire ve üzerinde A noktası oluşturulur. Pergel A noktası merkez alınarak dairenin merkezi (O) kadar açılır ve daireyi kesen bir yay çizilir. Daire üzerinde B noktası işaretlenir (Şekil 5).
  2. OB noktaları bir doğruyla birleştirilir ve uzatılır. Pergel OB doğrusu kadar açılır ve B noktası merkez alınarak doğruyu kesen bir yay çizilir ve D noktası bulunur. Şekil 6’ da görüldüğü gibi AD teğet doğrusu çizilir ve işlem tamamlanır. Teğet doğruyla merkezi birleştiren doğru birbirine diktir.

 
Şekil 5:Daire ve üzerindeki nokta               Şekil 6:Teğet doğru çizimi

  3. İKİ DAİREYE DIŞTAN TEĞET DOĞRU ÇİZMEK
  Pergelle, iki daireye dıştan teğet doğru çizmek için aşağıdaki işlem sırası kullanılır:
  1. Daireler bir eksen üzerine çizilir. Dairelerin merkezleri P ve R harfleriyle harflendirilir. Büyük dairenin yarıçapından küçük dairenin yarı çapı çıkarılır. Elde edilen yarıçap değerinde büyük dairenin merkezine bir daire çizilir (Şekil 7).

           Şekil 7:Teğet çizilecek daireler ve dairelerin farkı

  2. PR ekseninin orta noktası bulunur. Pergel PR uzunluğunun yarısından bir miktar fazla açılır. P ve R noktaları merkez alınarak, eksenin her iki tarafında birbirini kesen R2 yarıçaplı yaylar çizilir. Yayların kesim yerleri bir doğruyla birleştirilir ve A noktası bulunur (Şekil 8).

                Şekil 8:PR eksenin ikiye bölünmesi

  3. Pergel A noktası merkez alınarak dairenin merkezi (P ve R) kadar açılır ve R3 yarıçapında daireleri kesen bir daire çizilir. En küçük daire üzerinde B noktası işaretlenir (Şekil 9). PB noktaları doğruyla birleştirilir ve büyük daireye kadar uzatılarak T teğet noktası bulunur. PT doğruna paralel RU doğrusu çizilir ve ikinci teğet U noktası bulunur.

                                Şekil 9:Teğet noktaları

  4. TU noktaları bir doğruyla birleştirilir ve teğet doğru çizilmiş olur (Şekil 10). Teğet doğruyla merkezi birleştiren yarıçap doğrusu birbirine diktir. Diğer tarafa da teğet doğru çizimi için aynı yol kullanılır.

              Şekil 10:İki daireye dıştan teğet doğru çizimi