ELLIPSE (Elips) 1. TANITIM Silindirik parçalar tabana eğik bir düzlemle kesilirse, kesilen yerin aldığı şekle elips denir. Elipsin büyük ve küçük olmak üzere iki ekseni vardır. Büyük eksen dairenin gerçek çapına eşittir. Küçük eksen ise eğik yüzeyin X veya Y eksenlerine göre yaptığı açıya göre büyük veya küçük olabilir. Küçük eksenler Teknik Resim’ de görünüşleri çizildiğinde elde edilirler.
Halk arasında elipsin adı ovaldir. Kullandığımız eşyaların bir kısmı elips şeklindedir. Örnek olarak oval sehpalar, oval tabaklar, oval resim çerçeveleri, oval aynalar, oval masalar gösterilebilir. Evlerde kapı kemerlerinde yarım elips örnek olarak gösterilebilir.
Elipsin büyük ve küçük eksenleri sırayla alınabilir. Hangi eksenin önce alınacağı önemli değildir. Önemli olan Büyük (Major)ve Küçük (Minor)eksen ölçülerinin doğru tespit edilmesidir. Ellipse komutuna aşağıdaki yollardan girilir:
Komuta klavyeden ELLIPSE veya EL yazılır ve Enter tuşuna basılır.
♦ Command: ELLIPSE ♦ Draw Toolbar ► Ellipse (Çizim Araç Çubuğu ►Elips)
♦ Draw Menu ► Ellipse ► Axis, End (Çizim Menüsü ► Elips ► Eksen, Uç)
♦ Ribbon ►Home Tab ►Draw Panel ►Ellipse (Komut Şeridi ►Home Sekmesi ►Draw Paneli►Elips)2. MERKEZ (Center) SEÇENEĞİ KULLANILARAK ELİPS ÇİZİMİ
Elips çiziminde en pratik ve kolay yöntem budur. Bu seçenekte önce elipsin merkez noktası belirlenir. Daha sonra sırayla eksen ölçüleri istenir ve eksen ölçülerinin yarısı alınır.
Büyük ekseni 120 mm, küçük ekseni 60 mm olan elipsin çizim sırası aşağıda gösterilmiştir. 1. Ellipse komutuna aşağıdaki yollardan biriyle girilir:
♦ Komuta klavyeden ELLIPSE veya EL yazılır ve Enter tuşuna basılır. Command: EL 2. Center (Merkez)seçeneği için klavyeden C harfi yazdırılıp Enter tuşuna basılır veya Center seçeneğine tıklanır. Specify axis endpoint of ellipse or [Arc/Center]:C (Merkez seçeneği seçildi) (Elipsin ekseninin uç noktasını belirtiniz veya [Yay/Merkez]) 3. Elipsin merkez noktası alınır. Specify center of ellipse:P1(Elipsin merkezini belirtiniz) 4. Birinci eksen uzunluğunun yarısı girilir. Specify endpoint of axis:60 (P2) (Eksenin uç noktasını belirtiniz) 5. İkinci eksen uzunluğunun yarısı girilir ve elips çizdirilir (Şekil 1). Specify distance to other axis or [Rotation]:30 (P3) (Diğer eksen mesafesini giriniz veya [Döndürme]) Şekil 1:Merkez noktalı elips çizimi 3. BÜYÜK ve KÜÇÜK EKSENLERİ VERİLEN ELİPSİ ÇİZME
Bu yöntemde birinci eksen tam uzunlukta, ikinci eksen yarım uzunlukta alınır. Eksenlere göre elips çizmek için aşağıdaki sıra takip edilir: 1. Ellipse komutu aktif yapılır. Command: ELLIPSE 2. Birinci eksenin başlangıç noktası tıklanarak alınır. Specify axis endpoint of ellipse or [Arc/Center]:P1 (Elipsin ekseninin uç noktasını belirtiniz veya [Yay/Merkez] 3. Birinci eksenin diğer uç noktası tıklanarak veya ölçü verilerek alınabilir. Biz burada ölçülü aldık. Başlangıç noktasını aldıktan sonra imleç ne tarafta ise 1. Eksen o tarafta olur. Specify other endpoint of axis:100(P2) (Ekseninin diğer uç noktasını belirtin) 4. Bu aşamada imleç birinci eksenin ortasına yani elipsin merkezine kenetlenir. Burada ikinci eksenin ölçüsü 60’ ın yarısı 30 alınır ve elips çizdirilmiş olur (Şekil 2). Specify distance to other axis or [Rotation]: 30 (P3) (Diğer ekseninin mesafesini belirtiniz [Döndürme]) Şekil 2:Eksenlere göre elips çizimi4. YAY (Arc) SEÇENEĞİYLE ELİPTİK YAY ÇİZME
Bu seçenekle eliptik yay çizimi yapılır. Önce büyük eksen daha sonra küçük eksen mesafesi verilir. Başlangıç ve bitiş açıları verilerek verilen açıda eliptik yay çizilir (Şekil 3).Tekrar hatırlatalım. Eliptik yaylarda saatin ters yönünde alınır.
Eliptik yay çizmek için aşağıdaki sıra takip edilir: 1. Ellipse komutuna aşağıdaki yollardan biriyle girilir:
♦ Klavyeden ELLIPSE veya EL yazılır ve Enter tuşuna basılır. Command: ELLIPSE (EL) 2. Eliptik Yay seçeneği için klavyeden A yazılıp Enter tuşuna basılır veya Arc seçeneği üzerine tıklanır. Specify axis endpoint of ellipse or [Arc/Center):A(Yay seçeneği) (Elips ekseninin uç noktasını belirtiniz veya [Yay/Merkez] 3. Birinci eksenin başlangıç noktası tıklanır.
Specify axis endpoint of elliptical arc or [Center]: P1 (Eliptik yayın ekseninin uç noktasını belirtiniz veya [Merkez]) 4. Birinci eksenin bitiş noktası tıklanır. Specify other endpoint of axis:120(P2)(Eksenin diğer uç noktasını belirtiniz) 5. İkinci eksenin yarısı girilir. Specify distance to other axis or [Rotation]:30 (P3) (Diğer eksen mesafesini giriniz veya [Döndürme]) 6. Eliptik yayın başlangıç açısı girilir. Specify start angle or [Parameter]:180 (Başlangıç açısını belirtiniz veya [Parametre- P1 noktasının olduğu yer]) 7. Eliptik yayın bitiş açısı girilir ve eliptik yay çizilir. Specify end angle or [Parameter/Included angle]:90 (Son açıyı belirtiniz veya [Parametre/Kapsanan açı- P3 noktasının olduğu yer]) Şekil 3:Eliptik yay Not:Eliptik yay çizilemiyorsa o zaman normal elips çizilir. İstenilen açılara göre merkezden geçecek şekilde eksen doğruları çizilir. Trim komutuyla fazla kısımlar budanarak sonuca gidilir.5.ÇİZİM YOLUYLA ELİPSİN KÜÇÜK EKSENİNİ BULMA Daha öncede belirtttiğimiz gibi bir daire izdüşüm düzlemlerinden birine dik, diğerlerine açı yapıyorsa dik olduğu düzlemde çizgi görüntüsünde diğer düzlemlerde görünüşleri elips şeklinde olur. Çizim programları yok iken değişik metotlarla elips çizilirdi. Çizim programlarında bu çok kolay hale geldi. Elipsin büyük ekseni dairenin gerçek çapına eşittir. Küçük eksenin uzunluğu açıya göre değişir. Küçük eksenin boyu ya hesaplanarak bulunur yada çizim yoluyla bulunur. Biz burada çizim yolunu anlatacağız. Anlatacağımız bu metodu herkes rahatlıkla uygulayabilir. Küçük ekseni çizim yoluyla bulmak için aşağıdaki yol takip edilir: 1.Dairenin, dik olduğu düzlemde çizgisel görüntüsü çapına eşit uzunlukta doğru olarak çizilir (Şekil 4). 2. Çizgi görüntünün uçlarından, ince çizgilerle yatay ve dikey olarak taşıma çizgileri çizilir (Şekil 5). Şekil 4:Çizgi görüntüsü Şekil 5:İzdüşüm taşıma çizgileri 3. Taşıma çizgilerinin arasındaki uzaklık küçük eksen uzunluğudur. Taşıma çizgilerinin arasına dik bir çizgi çizelim ve eksen çizgisine dönüştürelim (Şekil 6). Dikkat edilirse iki eksen aynı uzunlukta değil. Çünkü açıları farklı. 4. Küçük eksenlerin tam ortasından büyük eksen olarak dairenin çap uzunluğu ortalanarak çizilir (Şekil 7). Şekil 6:Küçük eksenler Şekil 7:Büyük eksenlerin çizimi 5. Elips komutu uygulanarak elipsler çizilir (Şekil 8). Şekil 8:Elips çizimi