KELEBEKLİ SOMUN (2D)

    1.TAVSİYE EDİLEN KOMUTLAR
    Şekil  1’ de görünüşleri verilen KELEBEKLİ SOMUN’ un  2 boyutlu resmini çizebilmek için tavsiye edilen komutlar:
    ♦ LINETYPE (Çizgi tiplerinin yüklenmesi), LINEWEIGHT (Çizgi Genişliği),
    ♦ LINE (Çizgi), LTSCALE (Çizgi Tipi Ölçeği), CIRCLE (Daire), TRIM (Budama),
    ♦ OSNAP MODES (Obje Yakalama Modları), WINDOW (Pencere) seçme yöntemi, 
    ♦ OFFSET (Öteleme), DIMENSION  (Ölçülendirme) , DIMSTYLE (Ölçülendirme Stili).       

                                        Şekil 1:Çizimi yapılacak “Kelebekli Somun”

    2.ÖN GÖRÜNÜŞÜN ÇİZİLMESİ
    Ön görünüşü çizmek için aşağıdaki sıra takip edilir:
    1.Önce somun gövdesini çizelim. Gövdenin en dış ölçüleri için Line komutuyla uzunluğu 24, yüksekliği 14.4 mm olan bir dikdörtgen çizelim (Şekil 2).
    2. Somunun ana ekseni için gövdenin alt kenarının ortasından yukarı tarafa Line komutuyla yaklaşık 35 mm uzunluğunda bir doğru çizelim ve eksen çizgisine (center) dönüştürelim (Şekil 3).

  
            Şekil 2:Gövdenin en dış ölçüleri                     Şekil 3:Somun ekseni

    3. Somun gövdesinin üst kenarını oluşturmak için eksen Offset komutuyla iki tarafa 9.6 mm öteleme yapılır (Şekil 4).
    4. Gövdenin yan kenarlarını oluşturmak için Line komutuyla 1 ve 2 numaralı noktalar birleştirilir (Şekil 5). Yardımcı eksen çizgileri ve dik kenarlar silinir. Trim komutuyla gövdenin üst kenarının fazlalıkları budanır. Ana kenarlara 0.50 mm kalınlık verilir (Şekil 6).

    
 Şekil 4:Öteleme işlemi          Şekil 5:Yan kenarlar                Şekil 6:Ana kenarlar

      5. Diş üstü ve diş dibi çapları dışarıdan görünmediğinden kesik (hidden) çizgiyle çizilecektir. Diş üstü çapı için ana eksen Offset komutuyla iki tarafa 6 mm öteleme yapılır. Diş dibi çapı için ana eksen Offset komutuyla iki tarafa 5 mm öteleme yapılır (Şekil 7).

 
    Şekil 7:Öteleme       Şekil 8:Kesik çizgiler                 Şekil 9:Yardımcı eksen

    6.Trim komutuyla ötelenmiş eksenlerin gövdenin dışında kalan kısımları budanır ve kesik çizgiye dönüştürülür (Şekil 8).
    7. Kelebek kısmının eksenleri için tabanın hizasında bir yardımcı eksen çizilir (Şekil 9). Uzunluğu önemli değildir.
    8. Yardımcı eksen, Offset komutuyla yukarı tarafa 20.4 mm ötelenir (Şekil 10). Tabandaki yardımcı eksen silinir. Yayların merkezini bulmak için Offset komutuyla dik eksen her iki tarafa 20.4 mm ötelenir (Şekil 11).

 
                Şekil 10:Öteleme işlemi                          Şekil 11:Dik eksenin ötelenmesi

    9. Yarıçapı 9.6 mm olan yaylar 1 ve 2 numaralı merkezlere tam daire olarak çizilirler (Şekil 12). Genelde teğet yaylar önce tam daire olarak çizilirler. Daha sonra Trim komutuyla budanırlar.

 
                   Şekil 12:Daire çizimleri                               Şekil 13:Teğet doğru

    10. Teğet doğruları çizmek için Line komutu kullanılır. Ortho modu kapatılır. Line komutu çalıştırıldıktan sonra 1 numaralı köşe uç yakalama moduyla  yakalanır ve tıklanır. Sonra daire üzerine gelinir. 2 numaralı yerde teğet işareti  görünür ve sol tuş tekrar tıklanır. Bu şekilde teğet doğru çizilmiş olur (Şekil 13). Diğer teğet doğrular da aynı yöntemle çizilir. Önce 1 numaralı köşeler tıklanır sonra 2 numaralı teğet noktaları tıklanır (Şekil 14).

 
                 Şekil 14:Teğet doğrular                Şekil 15:Tamamlanmış ön görünüş

    11. Trim komutuyla teğet doğrular arasında kalan daire parçaları budanır. Break (Kırma) komutuyla uzun eksenler kısaltılır (Şekil 15). Genelde eksenler objelerden 2-3 mm dışarıda olur.
    Not: Teknik Resim’ de objelerin görünen kenarları kalın çizgi olur. Bizim tercihimiz 0.50 mm’ dir. Hiç çizgi kalınlığı ayarı yapılmazsa çizimler 0.25 mm kalınlığında çizilirler. Görünmeyen kenarlar kesik çizgiyle çizilirler ve kalınlığı 0.25 mm ince çizgidir.

    3.YAN GÖRÜNÜŞÜN ÇİZİLMESİ
    Yan görünüşü çizmek için aşağıdaki sıra takip edilir:
    1. Teknik Resim’ de dik olarak yerleştirilmiş silindirik ve konik parçaların ön ve yan görünüşleri aynıdır. Bundan dolayı somunun kelebek kısmı hariç somun gövdesinin yan görünüşü ön görünüşün aynısıdır. Copy komutuyla ön görünüşü aynı hizada sağ tarafına kopyalayalım. Kelebek kısmını silelim. Sadece gövde kısmını bırakalım (Şekil 16).
    2.Somunun dik eksenini yukarı tarafa pratik yolla uzatalım. Ekseni pratik olarak uzatmak için önce eksen seçilir. Uçlarında ve ortasında kareler oluşur. En uçtaki kareye tekrar tıklanır. Rengi değişir. Sürüklenerek istenilen yerde tekrar tıklanır. Şekil 17’ de uzatılmış eksen görülmektedir.

     
     Şekil 16:Gövde                Şekil 17:Eksen               Şekil 18:Öteleme

    3. Somun gövdesinin 1 numaralı taban kenarını Offset komutuyla yukarı tarafa 30 mmm öteleyelim (Şekil 18).
    4. Somunun kelebek kısmının yan görünüşünü çizmek için yine Offset komutuyla her iki tarafa önce 2.5 mm, sonra 3.5 mm öteleme yapalım (Şekil 19).
    5. Kelebek kısmının yan görünüş çizgileri için Line komutuyla eksen çizgilerinin taban ve üst taraftaki yatay çiziyi kestiği noktaları Şekil 20’ de görüldüğü gibi birleştirelim (mavi çizgiler).

  
      Şekil 19: Öteleme işlemleri      Şekil 20:Yan görünüş çizgileri

    6. Ötelenen eksenleri silelim. Trim komutuyla gövdenin iki çizgi arasında kalan kısmını ve üst taraftaki çizginin dışarda kalan kısımlarını budayalım (Şekil 21). 
    7. Fillet komutuyla üst tarafındaki köşeleri R0.5 mm ölçüşünde yuvarlatalım ve yan görünüşü tamamlayalım (Şekil 22).

 
       Şekil 21:Budama işlemi                   Şekil 22:Yan görünüş

    4.ÜST GÖRÜNÜŞÜN ÇİZİLMESİ
    Üst görünüşü çizmek için aşağıdaki sıra takip edilir:
    1. Önce Line komutuyla yatay ve dikey eksenler çizilir (Şekil 23).
    2. Teknik Resim’ de silindirik ve konik parçaların üst görünüşleri daire şeklindedir. Gövde kesik koni şeklinde olduğundan alt ve üst çizgileri için Circle komutuyla çapları 24 ve 19,2 mm olan daire çizilir (Şekil 24).

                      Şekil 23:Eksenler                                     Şekil 24:Gövdenin dış daire görünüşleri

    3. Somun tipi vidalarda diş dibi çapı tam daire ve kalın çizgiyle, diş üstü çapı ¾ daire yayı şeklinde ve ince çizgiyle çizilir. Somunlarda genellikle diş dibi çapı matkap çapıdır ve ölçüsü standart çizelgelerden alınır. Ölçülendirmelerde verilmeyebilir.
      ♦ Circle komutuyla diş üstü dairesi için çapı 12 mm olan daire ince çizgiyle çizilir. Break komutuyla ¼ ‘ ü koparılır. Ölçülendirme her zaman diş üstü çapından yapılır.
      ♦  Circle komutuyla diş dibi dairesi için çapı 10 mm olan daire kalın çizgiyle çizilir. Bu 10 mm ölçü tahmini bir ölçüdür. Gerçek ölçüyü standart çizelgelerden almalısınız. Şekil 25’ de vidalı kısmın üstten görünüşü görülmektedir.

 
             Şekil 25:Vidalı kısmın çizimi                   Şekil 26:Ötelenmiş eksen

    4. Kelebek kısmın üst görünüşü için bir tarafını çizeceğiz ve Mirror komutuyla simetriğini alacağız. Offset komutuyla somunun dik eksenini sol tarafa 26.92 mm öteleyelim (Şekil 26).
    5. Kelebeğin üst görünüşünde dış çizgileri çizerek başlayalım. Circle komutuyla yarıçapı 3.08 olan bir daire çizelim (Şekil 27).
    6. Yatay eksen aşağı ve yukarı 3.5 mm öteleme yapılır (Şekil 28).

 
                Şekil 27:Daire çizimi                              Şekil 28:Ekseni öteleme işlemi

    7. Line komutuyla 1 ve 2 numaralı noktalardan daireye teğet doğrular çizilir (mavi renkli) (Şekil 29). Ötelenmiş eksenler silinir. Trim komutuyla iki doğru arasında kalan daire parçaları budanır (Şekil 30).

 
               Şekil 29:Teğet doğrular                                Şekil 30:Budama işlemi

    8. Offset komutuyla kelebek kısmın alt çizgileri iç tarafa 1 mm öteleme yapılarak üst tarafın çizgileri oluşturulur. Extend (Uzatma) komutuyla gövdenin üst dairesine kadar uzatılır (Şekil 31). Mirror komutuyla kelebek kısmın çizgileri diğer tarafa simetriği alınır. Trim komutuyla gerekli yerler budanır (Şekil 32).

  
         Şekil 31:Öteleme işlemi                           Şekil 32:Simetri alma işlemi

    9. Fillet komutuyla R2 ve R3 mm ölçülerindeki köşe yuvarlatmaları yapılır ve üst görünüş tamamlanır (Şekil 33). Çizim Şekil 1’ de olduğu gibi ölçülendirilerek kullanıcılara sunulur.

                     Şekil 33:Kelebekli somunun üst görünüşü